Yapay Zeka Çağı Başlıyor: Ryzen 8040 Mobil İşlemci Özellikleri

AMD, beklediğimizden hızlı davranarak Kaliforniya, San Jose’de düzenlenen Advancing AI etkinliğinde “Hawk Point” kod adlı Ryzen 8040 Serisi mobil işlemcilerini duyurmuştu. Kırmızı ekip yeni APU’ların bazı yapay zeka iş yüklerinde performansı 1.4 kata kadar artırdığını iddia ediyor.

Lansman sırasında “Strix Point” kod adlı mobil çiplerden de bahsedildi. 2024 yılında piyasaya çıkması beklenen Strix Point işlemciler yeni XDNA 2 NPU yapay zeka motoru sayesinde üç kata kadar daha fazla yapay zeka performansı sunacak. Anlaşılan o ki 2024 yılı yapay zekayla dolu bir yıl olacak.

Windows 12 ile ilgili sızıntıları konuşurken donanım taraflı yapay zeka çözümlerinden de bahsetmiştik. AMD’nin XDNA çipleri de sadece AI uygulamalarına yönelik. AMD gibi şirketler de donanımsal yeniliklerle yapay zeka performansını artırmaya odaklanıyor. Yonga üreticisi, XDNA 2 NPU’nun yanı sıra meraklıların ve geliştiricilerin XDNA AI motoruyla çalışan önceden eğitilmiş AI modellerini dağıtmasına olanak tanıyan bir uygulama da tanıttı: Ryzen AI Software.

8040 serisinde entegre NPU’lar ön plana çekmeye devam ediyor. Alt seviye modellerden ikisi hariç olmak kaydıyla serinin tüm çipleri bu özel AI motoruyla desteklenmiş. AMD, 8040 serisinin en önemli satış noktalarından biri olarak geliştirilmiş NPU performansına işaret ediyor. XDNA motoru bir önceki 7040 modellerinde 10 TOPS’luk performans sağlarken, 8040 ile birlikte bu değer 16 TOPS’a yükseldi. AMD, artan performansın kaynağı olarak artan NPU frekanslarını ve verimliliğini gösteriyor. Ancak saat hızlarına dair hiçbir bilgi verilmemiş.

Söylediğimiz gibi AMD, bir süredir mobil cihazlarda donanımsal yapay zeka yeteneklerini geliştirmeye çalışıyor. Hawk Point yeni bir silikon ya da yeni bir mimari tasarım değil, bunun yerine mevcut “Phoenix” serisi APU’lar üzerinde bir yenileme yapıldığını görüyoruz. 4nm Zen 4 çekirdeklerini kullanan Ryzen 8040HS serisiyle birlikte mobil ürün yelpazesine 5 yeni mobil APU daha eklendi.

AMD, yeni isimlendirme kuralına uymak için ürün markasını yeniden düzenledi. “HS” modellerinden üçü artık HS serisi içinde üst düzey modeller olarak tanımlamak için ürün adında ‘5’ harfi yer alıyor. Birazdan Ryzen mobil işlemcilerin nasıl isimlendirildiğini daha ayrıntılı şekilde göstereceğiz. Amiral gemisi Ryzen 9 8945HS ve Ryzen 7 8845HS toplam 8 Zen 4 çekirdeği taşıyor. Daha aşağıdaki Ryzen 5 8645HS’ye 6 çekirdek dahil edilmiş. Son olarak iki adet daha düşük güçlü 28W işlemci var: 8 çekirdek/16 iş parçacığıyla Ryzen 7 8840HS ve 6 çekirdek/12 iş parçacığıyla gelen Ryzen 5 8640HS.

4 GHz’lik temel frekansa sahip olan Ryzen 9 8945HS, 5.2 GHz’e kadar yükselebiliyor. Selefi olan Ryzen 9 7940HS ile karşılaştırıldığında teknik özellikler bakımından hiçbir fark görünmüyor. Frekanslar, çekirdek sayısı ve 16 MB L3 önbelleğe kadar her şey aynı. Entegre grafiklere gelince, daha önce 2023 Phoenix serisinde gördüğümüz Radeon 780M aynı şekilde kullanılmaya devam ediyor. Radeon 780M, 12 adet RDNA 3 Hesaplama Birimi ve 2.8 GHz grafik performansına sahipti. Bunula birlikte, aynı şey 8 çekirdeğe ve 5.1 GHz turbo frekansa sahip Ryzen 7 8845HS için de söylenebilir.

xx45HS serisinin son CPU olan Ryzen 5 8645HS 6 çekirdek ve 12 iş parçacığı, 16 MB entegre L3 önbellek, 4.3 GHz temel frekans ve 5.0 GHz turbo frekansa sahip. Ayrıca 2.6 GHz’e kadar hızlarda çalışan 8 x RDNA 3 CU ile diğer iki çipten biraz daha düşük özellikli entegre grafiklerle sunuluyor.

HS serisine iki ekleme de yapıldı. Bu çipler daha düşük güç tüketecek: 8 çekirdekli Ryzen 7 8840HS, 3.3 GHz temel frekansın yanında 5.1 GHz’e kadar yükselebiliyor. Ryzen 5 8640HS ise 6 çekirdek ve 12 iş parçacığıyla birlikte 4.9 GHz saat hızına ulaşabiliyor. Ryzen 5 8640HS ayrıca 16 MB L3 önbelleğe ve HS serisinden çok U serisi yongalara benzeyen 28 W TDP değerine sahip.

Donanımsal Yapay Zeka Desteği: NPU

Ryzen 8040HS mobil çiplerinin beşi de yapay zeka için tasarlanan ve daha yaygın olarak ‘Ryzen AI’ olarak bilinen XDNA tabanlı NPU’sunu içeriyor. Teknik olarak, AMD’nin tüm Ryzen 7040 Serisi (Phoenix) CPU’larında NPU’nun fiziksel olarak bulunduğunu, ancak şirketin çoğu modelde bunu  etkinleştirmediğini belirtelim.

Tekrar hatırlatmak gerekirse, NPU yeni bir donanım değil: AMD’nin geçen yıl Xilinix’i satın almasıyla birlikte elde ettiği Xilinx IP’sini kullanıyor. Satıcılar, üreticiler, yazılım geliştiriciler ve tüm dünya yapay zekanın gelecekte sağlayabileceği değerli faydaları ve yetenekleri benimsedikçe AMD de yapay zeka yeteneklerini doğrudan işlemci silikonlarına entegre etmeye devam ediyor.

AMD’nin NPU’yu geliştirerek yapay zeka performansını artırdığını konuşmuştuk. Diğer farklara gelince, Zen 4 çekirdeklerinin mimari yapısının altında yer alan ürün yazılımı güncellemeleri, hata düzeltmeleri ve küçük optimizasyonlar yapıldı. AMD ne yazık ki hangi hataların düzeltildiğini ve nelerin optimize edildiğini açıkça belirtmiyor.

Ryzen 8040 sunumundaki slaytlarda Photoshop, Premiere Pro, Lightroom ve After Effects’teki birçok Adobe uygulaması da dahil olmak üzere yonga üzerindeki yapay zekadan faydalanan birçok alandan bahsedilmiş. Black Magic DaVinci Resolve’da da otomatik dengeleme, DNN tabanlı deinterlacing ve yapay zeka odaklı ses izolasyonu özellikleri gibi pek çok özellik bulunuyor.

Yazılım geliştiricileri de yazılımlarında yapay zeka çıkarımını benimsedikçe daha fazla şey göreceğiz. AMD, özellikle ONNX Runtime ve PyTorch gibi yazılım optimizasyonlarıyla Microsoft’un yapay zeka konusunda yaptığı optimizasyonlarla uyumluluk sağlıyor.

Ryzen 8040HS “Hawk Point” vs Ryzen 7040HS “Phoenix”

Çekirdek	Taban Frekans	Maks. Frekans	GPU	GPU Frekansı	Ryzen AI (NPU)	L3 Önbellek	TDP
Ryzen 9 Serisi
Ryzen 9 8945HS	8/16	4000	5200	RDNA 3 12 CU	2800 MHz	Var	16 MB	35-54 W
Ryzen 9 7940HS	8/16	4000	5200	RDNA 3 12 CU	2800 MHz	Var	16 MB	35-54 W
Ryzen 7 Serisi
Ryzen 7 8845HS	8/16	3800	5100	RDNA 3 12 CU	2700 MHz	Var	16 MB	35-45 W
Ryzen 7 8840HS	8/16	3300	5100	RDNA 3 12 CU	2700 MHz	Var	16 MB	20-30 W
Ryzen 7 7840HS	8/16	3800	5100	RDNA 3 12 CU	2700 MHz	Var	16 MB	35-54 W
Ryzen 5 Serisi
Ryzen 5 8645HS	6/12	4300	5000	RDNA 3 8 CU	2600 MHz	Var	16 MB	35-54 W
Ryzen 5 8640HS	6/12	3500	4900	RDNA 3 8 CU	2600 MHz	Var	16 MB	20-30 W
Ryzen 5 7640HS	6/12	4300	5000	RDNA 3 8 CU	2600 MHz	Var	16 MB	35-54 W

AMD, geçmişte düşük güçlü dizüstü bilgisayarlarda kullanılan U serisi işlemcilerinde farklı mimarilere yer vererek kafaları biraz karıştırmıştı. TSMC’nin 6nm teknolojisini temel alan Rembrandt yenilemesini hatırlarsınız. Ryzen Mobile 7035 (Zen 3) serisi şimdi tamamen yenilendi. Kırmızı ekip yeni serisiyle birlikte tüm yongalarında “Zen 4 mikro mimarisini” kullanmayı tercih etti. Yani yeni duyurulan yongaların hepsi de Zen 4 tabanlı ve TSMC’nin 4nm teknolojileriyle üretiliyor. Hatta U serisi de artık ‘Hawk Point’ ailesinin bir parçası diyebiliriz.

8040-U serisinde 4 çekirdekten 8 çekirdeğe kadar değişen 28W TDP’li mobil işlemciler yer alıyor. Serinin tepesinde 8 çekirdek ve 16 iş parçacığı ve 3.3/5.1 GHz frekans hızlarıyla Ryzen 7 8840U var. Bu çip Ryzen 7 8845HS ile aynı 12 x RDNA 3 CU ve 2.7 GHz grafik frekansını paylaşıyor ancak daha düşük 28W TDP’ye sahip. Ryzen 7 8840U ayrıca silikon içindeki Ryzen AI XDNA çözümüyle yapay zeka hızlandırma desteği sunuyor.

Ryzen 5 8640U ve Ryzen 5 8540U’nun her ikisi de 6 çekirdek ve 12 iş parçacığı taşıyor. Ancak bazı belirgin farklar da var: Ryzen 5 8640U, 3,5 GHz temel saat ile daha hızlı bir çip ve 2,6 GHz’e yükselebilen 8 x RDNA 3 CU’ya sahip. Buna karşılık Ryzen 5 8540U, 3.2 GHz’lik biraz daha düşük temel frekansa ve 4 x RDNA 3 CU’ya (2.8 GHz) sahip görünüyor. Ayrıca her iki çip de aynı 16 MB L3 önbellek taşımakta. Aradaki en önemli fark ise yapay zeka tarafında. Ryzen 5 8640U, Ryzen 5 8540U’da bulunmayan yapay zeka çipiyle destekleniyor.

Ryzen 5 8540U ve Ryzen 3 8440U, XDNA Ryzen AI yapay zeka desteğinden yararlanmayan iki yeni işlemci. Tüm detayları aşağıda bulabilirsiniz:

Ryzen 8040U ‘Hawk Point’ 4nm Mobil İşlemci Özellikleri

Çekirdek	Taban Frekans	Maks. Frekans	GPU	GPU Frekansı	Ryzen AI (NPU)	L3 Önbellek	TDP
Ryzen 7 8840U	8/16	3300	5100	RDNA 3 12 CU	2700 MHz	Var	16	15-30 W
Ryzen 5 8640U	6/12	3500	4900	RDNA 3 8 CU	2600 MHz	Var	16	15-30 W
Ryzen 5 8540U	6/12	3200	4900	RDNA 3 4 CU	2800 MHz	Yok	16	15-30 W
Ryzen 3 8440U	4/8	3000	4700	RDNA 3 4 CU	2500 MHz	Yok	8	15-30 W

AMD, Ryzen 7040 serisine kıyasla Llama 2 ve Vision Maker jeneratif yapay zeka kıyaslamalarında 1.4 katlık artış yaşandığını vurgulamış. Bu performans kazancı NPU frekansındaki artışlar ve verimlilik iyileştirmeleriyle birlikte sağlandı. Çip üreticisi, 7040 serisine kıyasla 8040 silikonundaki NPU’da frekansını %60 oranında artırdı.

AMD ayrıca XDNA 1 için performans iddialarında bulunarak NPU’nun tek başına Phoenix 7040 serisinde 10 TOPS (teraops INT8) performans sağladığını ve Hawk Point 8040 serisinde bu değerin 16 TOPS’a çıktığını söyledi. Bu ölçümler için kullanılan test metodolojisi açıklanmadı, ancak slayttaki toplam TOPS ölçümünün CPU, GPU ve NPU’nun birlikte ölçümüyle yapıldığını biliyoruz.

Oyun ve üretkenlik konusunda nesilden nesle karşılaştırma yapılmadı ve bu şaşırtıcı değil. AMD yeni çipleriyle birlikte yapay zekaya odaklanırken silikon ve mimari bazlı fazla bir değişiklik yapmadı. Yani diyebiliriz ki standart iş yükleri konusunda önceki seriyle neredeyse hiçbir fark yok.

Diğer taraftan Intel işlemcilerle bir kıyaslama yapılmış. Core i9-13900H’nin karşısında “Ryzen 8040 Serisinden” bir işlemci yer alıyor; biz Ryzen 9 8945HS olduğunu tahmin ediyoruz. Entegre grafikler için bildiğiniz gibi Radeon 780M kullanılıyor. AMD, oyun performansını ölçmek için Borderlands 3, Far Cry 6 ve Hitman 3 gibi oyunlar da dahil olmak üzere dokuz farklı oyun kıyaslaması yaptı. Genel olarak şirket, işlemcisinin düşük ayarlarla 1080p oyunlarda Core i9-13900H’den 1.8 kat daha hızlı olduğunu söylüyor.

AMD ayrıca Cinebench R23 ve Geekbench 6 çok iş parçacıklı kıyaslamalarda 13900H’ye göre 1.1 kat iyileşme olduğunu iddia ediyor. Son olarak, Ryzen çiplerin Blender, POV-Ray ve PCMark 10 dahil olmak üzere bir dizi iş yükünde 13900H’den 1.4 kata kadar daha hızlı olduğu belirtilmiş.

Şu anda piyasada satışta olan Ryzen 7040 işlemciler, yapay zeka iş yükleri için bir NPU (Neural Processing Unit) barındıran ilk seri olma özelliği taşıyordu. NPU, XDNA AI motorundan oluşan CPU çekirdekleriyle birlikte yonga kalıbı üzerinde bulunan düşük güçlü özel bir hızlandırıcı. Bu hızlandırıcı, INT8 komutlarını kullanarak CPU veya GPU çekirdeklerinden daha düşük güçle fotoğraf, ses ve video işleme gibi hafif yapay zeka çıkarım iş yüklerini yürütmek için tasarlandı. Böylelikle yapay zeka uygulamalarından daha hızlı yanıt alabileceğiz, performans artacak ve pil gücünden de tasarruf sağlanacak.

Kırmızılılar, şimdiden 2024 yılının sonlarına doğru çıkacak olan yeni nesil işlemci serisi Strix Point’in adını da andı. Şirket bu işlemcilerin birinci nesil XDNA 1 NPU’sunun 3 kata kadar performans sağlayacak yeni nesil bir XDNA 2 motoruna sahip olacağını söylüyor.

Yapay zeka çağı kapımıza dayandı, 2024 yılıyla birlikte sayısız yeni duyur göreceğiz. AMD’nin “Ryzen AI Software” paketi, hem meraklıların hem de geliştiricilerin süreci büyük ölçüde basitleştiren tek tıklama yaklaşımıyla önceden eğitilmiş yapay zeka modellerini silikonuna yerleştirmesine olanak tanıyacak şekilde tasarlandı. Kullanıcılar PyTorch veya TensorFlow gibi çerçeveler üzerinde eğitilmiş makine öğrenimi modellerini seçebilecek ve modeli ONNX formatında nicelleştirmek için AMD’nin Vitis AI aracını kullanabilecek. Yazılım daha sonra modeli bölümlere ayırıp derleyerek Ryzen NPU üzerinde çalıştırıyor.

Ryzen AI Software şu anda ücretsiz olarak kullanılabiliyor. Şimdilik sadece Windows üzerinde çalışıyor, ancak önümüzdeki çeyreklerde bir Linux sürümünün de kullanıma sunulacağı söyleniyor.

AMD, yapay zekadan yararlanan uygulamaların ekosistemini genişletmeye yönelik yaklaşımını anlattı. Yonga üreticisinin genel stratejisi önce donanımı etkinleştirmek ve şu 1 milyondan fazla XDNA özellikli ürünü piyasaya sürmek. Böylece geliştiricilere yeni uygulamalar geliştirmeleri için hem motivasyon hem de donanım sağlanmış olacak.

Bir sonraki adım daha da önemli: Geliştirme topluluğunun dahili yapay zeka hızlandırmasından yararlanmasını sağlamak. AMD’nin halihazırda Adobe, Microsoft (Copilot’un gelecekte NPU’dan yararlanacağına dair söylentiler var) ve OBS studio gibi NPU’dan yararlanmak için çalışan çok sayıda üst düzey iş ortağı var. Bu çabalar sonunda NPU’dan tam olarak yararlanan daha fazla uygulama ortaya çıkacak ve PC kullanıcıları için halihazırda mevcut olan 100’den fazla yapay zeka odaklı uygulamaya katılacak.

AMD, bir de kısa süre önce geliştiricilere donanım sağlayan ve ardından robotik, üretken yapay zeka ve PC yapay zeka platformları için kazanan yapay zeka uygulamaları geliştiren geliştiricilere 10.000 dolara kadar nakit para ödülü veren Pervasive AI yarışmasını duyurdu.